Nagroda Główna Popularyzatora Nauki dla Działu Edukacji i Szkoleń

Nagrodę Główną w 19. edycji konkursu Popularyzator Nauki otrzymał Zespół Działu Edukacji i Szkoleń NCBJ. Nagrodę przyznano "Za wieloletnie zasługi w popularyzowaniu wiedzy nt. promieniowania jonizującego, promieniotwórczości, energii jądrowej i naturalnej promieniotwórczości. Działania te mają dodatkowe znaczenie w kontekście realizacji programu transformacji energetycznej Polski". Konkurs organizowany jest od prawie 20 lat przez Polską Agencję Prasową. W latach ubiegłych instytut i jego pracownicy byli już kilkukrotnie nominowani i nagradzani.

Wieloletnią działalność nagrodzonego w tym roku Działu Edukacji i Szkoleń NCBJ założonego przez nieżyjącego już Profesora Ludwika Dobrzyńskiego najlepiej opisuje zgłoszenie konkursowe:

Dział Edukacji i Szkoleń NCBJ (DEiS) zajmuje się propagowaniem szeroko rozumianej wiedzy na temat promieniowania jonizującego, promieniotwórczości, energii (nie tylko energetyki) jądrowej oraz fizyki mikroświata w ogólności, a jądrowej szczególnie. Popularyzuje również wiedzę na temat naturalnej promieniotwórczości – na przykład pokazujemy, że naturalnie promieniotwórcze materiały czy promieniowanie kosmiczne spotyka się w życiu na każdym kroku. Prezentowana jest również wiedza nt. zastosowań promieniowania jonizującego w medycynie i technice, a także naukowe osiągnięcia pracowników NCBJ.

W ramach swojej działalności zespół DEiS umożliwia zainteresowanym odwiedzenie laboratoriów badawczych znajdujących się na terenie NCBJ. Współorganizuje wizyty w badawczym reaktorze jądrowym MARIA, w Laboratoriach Badań Materiałowych i Pomiarów Dozymetrycznych, jak i w innych jednostkach NCBJ. Niestety w wyniku restrykcji intensywność tych działań osłabła.

W roku 2018 z ramienia NCBJ zespół DEiS koordynował organizację „Dni Otwarte NCBJ”, a w 2023 r. przygotował 10 filmów prezentujących pracę naukowców z wybranych zakładów NCBJ. Pracownicy DEiS biorą czynny udział w Piknikach naukowych czy festiwalach nauki, jak również koordynują udział pracowników NCBJ z innych działów. DEiS od lat rozwija program bezpłatnego wypożyczania prostych detektorów promieniowania jonizującego celem przeprowadzani eksperymentów w szkołach, w których powstały grupy zainteresowanych uczniów. Dydaktyczny zestaw powstał w celu wyjaśniania zjawisk radioaktywności oraz wyjaśnieniu budowy i zasady działania detektorów promieniowania jonizującego. Aby wesprzeć i ułatwić użytkownikom wykorzystywanie detektorów stworzono dedykowaną stronę internetową na której umieszczono przygotowane materiały edukacyjne - scenariusze warsztatów, scenariusze lekcji dla nauczycieli, inspiracje projektów oraz pdf-owe instrukcje i filmy instruktażowe. W ramach działań edukacyjnych organizowane są w formule stacjonarnej jak i on-line warsztaty. Tym zaś którzy chcą bardziej zgłębić naturę promieniowania umożliwiamy wykonywanie eksperymentów w unikatowym w skali europejskiej Laboratorium Fizyki Atomowej i Jądrowej.

DEiS jest współorganizatorem (wraz z IF PAN) ogólnopolskiego konkursu uczniowskiego „Fizyczne Ścieżki”. W ramach tego konkursu uczniowie mogą spróbować swoich sił w realizacji projektów związanych z fizyką. Na podkreślenie zasługuje fakt, że jest to konkurs, w którym premiowana jest praca twórcza – nie chodzi tu o rozwiązywanie zadań a o własną interpretację fizyki. Konkurs organizowany jest w trzech kategoriach: uczestnicy mogą postawić a następnie rozwiązać problem naukowy, mogą wykonać pokaz ilustrujący bądź prezentujący prawo czy zjawisko fizyczne, jak również mogą przesłać esej – pracę literacka poświęconą fizyce.

Wraz z innymi jednostkami z, jak i spoza NCBJ DEiS uczestniczy w kampaniach informacyjnych projektów z zakresu szeroko pojętej energetyki i technologii jądrowej – jak na przykład program GoHTR, poświęcony wprowadzeniu do obiegu gospodarczego technologii reaktorów jądrowych wysokotemperaturowych, które można wykorzystać nie tylko jako źródło energii elektrycznej, ale również ciepła procesowego w wielu zastosowaniach przemysłowych. Oprócz działalności popularyzatorskiej sensu stricto prowadzona jest również działalność szkoleniowa.

Szczegółowy opis aktywności prowadzonych przez zespół DEiS można znaleźć na stronie internetowej pod adresem: https://old.ncbj.gov.pl/deis.