Zmarł śp. prof. Adam Sobiczewski

Z ogromnym żalem informujemy, że dn. 20 października nad ranem

zmarl śp. prof. Adam Sobiczewski.

wieloletni pracownik Narodowego Centrum Badań Jądrowych, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych, znakomity organizator, doskonały nauczyciel wielu pokoleń fizyków jądrowych, niestrudzony popularyzator wiedzy. Jego odejście jest wielką, niepowetowaną stratą dla polskiej nauki.

Msza Święta za duszę zmarłego odbędzie się 26 października 2017 r. o godz. 14.00 w kościele pod wezwaniem św. Karola Boromeusza w Warszawie na Starych Powązkach, po czym nastąpi wyprowadzenie ciała do grobu rodzinnego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Rodzinie składamy serdeczne wyrazy współczucia.

Dyrekcja, Rada Naukowa, Koleżanki i Koledzy

Profesor Adam Sobiczewski zmarł 20 października 2017 roku. Był światowej klasy ekspertem w dziedzinie teoretycznej fizyki jądrowej, a szczególnie struktury i właściwości jąder ciężkich i superciężkich. Jego największym osiągnięciem naukowym było teoretyczne przewidzenie (wspólnie z Garejewem i Kalinkinem) sferycznych powłok magicznych dla Z=114 i N=184 oraz nowego obszaru stabilności jąder zdeformowanych z A> 100 (wspólnie z D. A. Arseniewem i G. Sołowiewem).

Profesor Adam Sobiczewski rodził się 21 sierpnia 1931 roku w Skierniewicach. Uczęszczał do Gimnazjum im. B. Prusa w Siedlcach, a świadectwo dojrzałości otrzymał w roku 1950 w siedleckim Liceum im. S Żółkiewskiego. W roku 1955 ukończył studia matematyczne na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, a w roku 1956 studia na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej ze specjalizacją w dziedzinie techniki fal ultrakrótkich. Stopień doktora w zakresie nauk matematyczno-fizycznych uzyskał w roku 1964 na Uniwersytecie Warszawskim. Od roku 1962 pracował w Instytucie Badań Jądrowych (IBJ — który przez lata zmieniał nazwę, stając się obecnie Narodowym Centrum Badań Jądrowych). Tu, w roku 1969, uzyskał habilitację, w roku 1976 roku tytuł profesora nadzwyczajnego, a w roku 1989 profesora zwyczajnego.

Zainteresowania naukowe profesora Sobiczewskiego skupiały się wokół stanu podstawowego i stabilności najcięższych jąder, również tych, które jeszcze czekają na odkrycie. Rezultatem jego wysiłków było przewidzenie nowych obszarów względnej stabilności jąder, co było rezultatem intensywnych badań okresów połowicznego rozpadu spontanicznego. Przewidzenie względnie stabilnych superciężkich jąder zdeformowanych w pobliżu podwójnie magicznego jądra zdeformowanego z Z=108 i N=162 zostało częściowo potwierdzone doświadczalnie. Ten obszar jest wciąż intensywnie badany w laboratoriach. Pierwiastki z Z=110 i Z=111 zostały zsyntetyzowane w GSI Darmstadt w roku 1994, a ich właściwości bardzo dobrze zgadzały się z przewidywaniami teoretycznymi. Doświadczalne potwierdzenie teoretycznych przewidywań profesora Sobiczewskiego i jego współpracowników zyskało uznanie na świecie w licznych wykładach na konferencjach poświęconych strukturze i syntezie najcięższych jąder, a także w wielu publikacjach w czasopismach zarówno naukowych jak i popularnych takich jak Physics Today, Science and Discovery. Wprowadzone przez profesora Sobiczewskiego i jego współpracowników określenie „zdeformowane jądra superciężkie” jest coraz częściej używane w literaturze naukowej. Teoretyczne przewidzenie istnienia względnie stabilnych jąder o liczbach z okolic Z=114 i N=184 utorowało drogę do rozszerzenia tablicy Mendelejewa o liczne pierwiastki, które mogą istnieć wyłącznie dzięki efektom powłok kwantowych. Stały się możliwe badania ich fizycznych (w niektórych przypadkach również chemicznych) własności. Eksperymentalne wysiłki rosyjskich fizyków z Dubnej, fizyków japońskich z Riken, fizyków z Livermore w USA i fizyków z niemieckiego ośrodka w Darmstadt zaowocowały wytworzeniem pierwiastków o liczbach atomowych aż do Z = 118, a ich okresy połowicznego rozpadu okazały się zgodne z teoretycznymi prognozami.

Ogromna rola prof. Sobiczewskiego w budowaniu silnej pozycji fizyki ciężkich i super-ciężkich jąder zarówno w NCBJ, jak i w Polsce, była niezaprzeczalna. Wypromował 10 doktorów. Przez wiele lat był szefem grupy fizyki jądrowych w IBJ (później w Instytucie Problemów Jądrowych, IPJ). Za swe osiągnięcia prof. A. Sobiczewski został w 2001 r. wyróżniony Doktoratem honoris causa Uniwersytetu im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Poza tym otrzymał on następujące nagrody i wyróżnienia: indywidualną I st. Państwowej Rady ds. Energii Atomowej (1976); Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk ścisłych (1995); Nagrodę im. G. N. Florowa (zespołowa) Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej, Rosja (1997) oraz Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork, USA, 1997). Od 1989 r. był członkiem korespondentem PAN, a od 2013 r. członkiem rzeczywistym PAN. Od 1997 r. był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1977-2003 był redaktorem naczelnym pisma Polskiego Towarzystwa Fizycznego „Postępy Fizyki” (pozostając potem jego redaktorem honorowym). W latach 1988-1991 był przedstawicielem Polski w Radzie Naukowo-Koordynacyjnej ds. Fizyki Teoretycznej Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej w Rosji, a od 1992 r. był tam członkiem Komitetu Doradczo-Programowego ds. Fizyki Jądrowej. W latach 1997-2006 uczestniczył w pracach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów.

Profesor Sobiczewski był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) oraz Medalem im. A. Sołtana (Instytut Problemów Jądrowych, 2001).