W Świerku powstanie nowa linia produkcji technetu-99m dla szpitali

Dzięki wysiłkom polskich naukowców zwiększy się dostępność preparatu stosowanego w 80% wszystkich procedur medycyny nuklearnej. Ośrodek Radioizotopów Polatom (OR Polatom), będący częścią Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) znacząco zwiększy wytwarzanie technetu-99m. Ogłoszony dziś europejski przetarg wyłoni wykonawcę nowej linii produkcyjnej.

Ogłoszony dziś, 28.01.br., przetarg swoim zakresem zadań obejmuje zaprojektowanie, wykonanie, montaż oraz uruchomienie nowej linii technologicznej do produkcji technetu-99. Nowoczesne komory z wydzielonymi klasami czystości, spełniające najsurowsze wymagania przepisów farmaceutycznych wyposażone będą m.in. w zautomatyzowane urządzenia procesowe, zintegrowane układy pomiarowe i testowe, systemy monitoringu oraz wentylacji. Oczekuje się, że po jej wybudowaniu moce produkcyjne generatorów technetu-99m w OR Polatom NCBJ wzrosną pięciokrotnie (do ponad 500 sztuk tygodniowo) oraz poprawią się warunki ich wytwarzania.

Generator technetu-99m służy do otrzymywania tego izotopu w specjalistycznych zakładach medycyny nuklearnej. Podstawową jego częścią jest szklana kolumna chromatograficzna, w której na wypełnieniu (tlenku aluminium) zaadsorbowany został molibden-99. Technet-99m powstały z molibdenu-99 w wyniku rozpadu promieniotwórczego, wymywany jest z kolumny generatora roztworem soli fizjologicznej. Otrzymany roztwór zawierający promieniotwórczy technet-99m wykorzystywany jest do diagnostyki po połączeniu z  zestawami radiofarmaceutycznymi, również wytwarzanymi w OR Polatom NCBJ. Tak otrzymane preparaty stosowane są w diagnostyce onkologicznej, w scyntygrafii kośćca a także w badaniach funkcji  mózgu, nerek, serca. Z generatorów technetu-99m wytwarzanych w OR Polatom NCBJ można wymywać technet-99m co najmniej raz dziennie przez cały okres ważności generatora, tzn. przez 14 dni. Nowa linia będzie w stanie zaopatrywać około tysiąca szpitali na świecie.

„Nasze generatory służą do otrzymywania technetu-99. To bardzo ważny preparat dla medycyny, wykorzystywany jest aż w 80% wszystkich procedur medycyny nuklearnej. Dzięki swoim właściwościom emisji promieniowania jonizującego i możliwości łatwego łączenia z cząsteczkami, które są jego nośnikami w organizmie chorego, możemy lokalizować zmiany chorobowe  jak i obserwować ich odpowiedź na zastosowane leczenie” – tłumaczy prof. Renata Mikołajczak, Pełnomocnik Dyrektora ds. Naukowych Ośrodka Radioizotopów Polatom, NCBJ – „Z uwagi na to, że taki preparat izotopowy wstrzykiwany jest do krwioobiegu pacjenta, musi spełniać najwyższe standardy jakościowe, takie jak np. czystość radionuklidowa czy radiochemiczna, jałowość i niska zawartość endotoksyn bakteryjnych.”

Technet-99 emituje promieniowania gamma o energii 140 kiloelektronowoltów a czas jego połowicznego rozpadu wynosi około 6 godzin. Powstaje w wyniku rozpadu izotopu molibdenu-99, który z kolei otrzymywany jest w wyniku napromieniowania tarcz uranowych (zawierających izotop uranu 235) w badawczych reaktorach jądrowych, poddanych później specjalistycznej obróbce chemicznej.

Dotychczas w świecie produkcję molibdenu-99 zdominowały cztery ośrodkiz Kanady, USA, Belgii oraz Afryki Południowej. Korzystają one z kilku badawczych reaktorów jądrowych zlokalizowanych na całym świecie, w tym w Polsce. Przerwa w pracy jednego z nich może zdestabilizować światowe dostawy tego izotopu powodując np. ograniczenia i opóźnienia w prowadzonych badaniach diagnostycznych, niezwykle ważnych dla pacjentów. Taki scenariusz miał miejsce m.in. na przełomie 2008/2009 roku (zatrzymanie reaktora w Kanadzie) i wtedy podjęto decyzję o uruchomieniu dodatkowego napromieniania tarcz uranowych w jedynym polskim reaktorze jądrowym „Maria”, pracującym na terenie NCBJ w Świerku. Obecnie, w przeciągu zaledwie trzech tygodni polscy naukowcy byli w stanie wyprodukowć molibden-99 w ilości pozwalającej na przeprowadzenie około 300 000 procedur medycznych na całym świecie.

„W najbliższy czasie planowana jest przerwa w pracy belgijskiego reaktora BR2 oraz wygaszenie francuskiego Osirisa i kanadyjskiego NRU, co niewątpliwie spowoduje kolejne problemy w dostawach molibdenu-99 na całym świecie. To otwiera szansę przed polskimi naukowcami” – mówi prof. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ – „dysponujemy badawczym reaktorem jądrowym z praktyczną technologią napromieniania tarcz uranowych oraz specjalistycznym zakładem produkcyjnym generatorów technetu 99m. Mamy wyszkoloną i doświadczoną kadrę pracowników. Wciąż jednak brakuje nam specjalistycznego laboratorium, w którym moglibyśmy z napromienianych tarcz uranowych pozyskać molibden 99 niezbędny do produkcji technetu 99m. Gdyby udało się taki wybudować w Świerku bylibyśmy w stanie zwiększyć produkcję i obniżyć znacząco jej koszty. To jeden z celów, jakie stawiamy sobie do realizacji w najbliższym czasie”.